May rủi là ngẫu nhiên hay có nguyên nhân?

May mắn hay bất hạnh vốn được con người quan tâm từ rất lâu và vô số chuyện khó tin về chủ đề này đã xuất hiện trong lịch sử.
 


Điển hình như Violet Jessop, nữ tiếp viên trên con tàu Titanic năm 1912, cô đã sống sót thần kỳ khi con tàu gặp nạn ở bắc Đại Tây Dương. Bốn năm sau, khi làm y tá trên tàu Britannic, cô lại một lần nữa thoát chết khi con tàu bị chìm ở biển Aegean tại châu Âu.

Ngược lại, Jason và Jenny Cairns-Lawrence là "cặp vợ chồng kém may mắn nhất trên thế giới”. Họ tới thăm thành phố New York khi không tặc tấn công Trung tâm thương mại thế giới ngày 11/9/2001. Họ vô tình tới London khi hệ thống giao thông công cộng của thành phố bị những kẻ khủng bố tấn công năm 2005. Họ đi du lịch ở Mumbai, Ấn Độ vào tháng 10/2008 khi cuộc khủng bố xảy ra.

Những sự việc xui xẻo liên tiếp xảy ra với sự góp mặt của họ, khiến giới báo chí đặt cho họ biệt danh "cặp vợ chồng kém may mắn nhất trên thế giới".

Ý nghĩ một số người có số phận bất hạnh đã khắc sâu trong tâm thức nhiều người đến nỗi có cả những bài hát viết về nó, như bài Born Under a Bad Sign (tạm dịch là Sinh ra cùng điềm xấu) nổi tiếng của ca sĩ Albert King năm 1967. Liệu có thực sự tồn tại những số phận đầy bất hạnh? Và tại sao một số người lại bị nó đeo bám?

Giới khoa học nghiên cứu về hiện tượng bất hạnh đã ứng dụng xác suất và thống kê để đưa ra câu trả lời khá phức tạp.

Theo các nhà khoa học, đúng là trong cuộc sống, một số ít người gặp phải nhiều điều không may. Kết quả này có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như ngẫu nhiên (hành động của người khác, môi trường xung quanh) và chủ quan (năng lực bản thân, học vấn, kinh nghiệm).

Rami Zwick, giáo sư tại Đại học California-Riverside, Mỹ chỉ ra rằng, các yếu tố chủ quan (không ngẫu nhiên) ảnh hưởng lớn đến chuyện may mắn hay xui xẻo.

Bằng cách quan sát chuỗi quyết định và kết quả theo thời gian, các nhà khoa học có thể xác định một người chịu nhiều bất hạnh vì họ có những quyết định sai lầm hoặc sai lầm trong thực hiện. Giống như nhà sản xuất trong lúc khó khăn vì không bán được hàng đã quyết định giảm chi phí tối đa để giảm giá, điều này có phần khiến chất lượng giảm xuống.

Nếu như nhà sản xuất tính toán được chất lượng sản phẩm ở mức khách hàng có thể chấp nhận cộng thêm ưu thế của việc giảm giá thành thì có thể thu được thành công lớn. Ngược lại, nếu không tính được điều này, chất lượng sản phẩm quá tệ, khiến khách hàng quay lưng, ảnh hưởng đến uy tín công ty thì là thất bại thảm hại.

Trong khi đó, để xác định ảnh hưởng của yếu tố ngẫu nhiên đến may mắn hay xui xẻo là rất khó khăn.

Peter Bentley, nhà tâm lý học người Anh, từng công bố kết quả nghiên cứu cho thấy, người tin vào may mắn nhiều khả năng gặp tai nạn hơn vào thứ sáu ngày 13 - ngày mà được nhiều người cho là xui xẻo. Ông Bentley cũng cho rằng, may mắn hay xui xẻo phần nhiều còn phụ thuộc ở suy nghĩ của từng người trước một sự việc.

"Một số người có bài học quý báu từ điều không may, họ nhìn thấy mặt tích cực và không cảm thấy quá buồn phiền. Trong khi người khác không ngừng đào bới những xui xẻo và thấy mọi thứ thật tồi tệ", ông Bentley nói. 

Vị chuyên gia này dẫn chứng, chẳng hạn như khi bị lỡ mất chuyến xe buýt, có người sẽ có rằng anh ta có cơ hội để đi bộ ngắm cảnh thành phố, lại có người sẽ rơi vào buồn chán vì mọi thứ diễn ra không như mong muốn.

Tuy nhiên, giới khoa học nhận định, xui xẻo cũng có lợi ích riêng. Theo nghiên cứu của Zwick và các đồng nghiệp năm ngoái, người hay gặp những điều không may thường sẵn sàng chấp nhận rủi ro một lần nữa.

Theo Dân Việt